“Назарбаев мектептерінің түлектері елге қандай пайда берді, нақты есеп бар ма?” дейді заңгер

2019–2023 жылдар аралығында Назарбаев зияткерлік мектептеріне (НЗМ-дерге) 250 миллиард теңге жұмсалған. Бұл қаржыға 100 жаңа мектеп салуға болар еді.

Ал барлық жылдарды қоса есептегенде, құрылыс шығындарын қосқанда, НЗМ-дерге триллиондаған теңге кетті.

НЗМ-де не бар?

Заманауи ғимараттар, кабинеттер, зертханалар

Үздік мұғалімдер мен IT жабдықтар

Бір ауысымды оқу, бассейндер, спорт залдар мен алаңдар

Үш мезгіл тамақ

Қарапайым мектептерде не бар?

Үш ауысым

Бір партада үш оқушы

Кіруге қорқатын дәретханалар

Ескірген оқулықтар мен әдістемелер

Айырмашылық – 30-40% емес, бірнеше есе! Бұл – «дарындылық» белгісі бойынша дискриминация.

Бірақ дарындылық деген – жетістік пе?

Бала математикаға немесе биологияға бейімі жоқ болып туғанына кінәлі емес.

Мемлекет бюджетке (соның ішінде «дарынды емес» балалардың ата-аналарынан түсетін салық арқылы) сүйеніп, тек таңдаулыларға арналған элиталық жағдай жасап отыр.

Қайда әділет? Неге алдымен барлық балаларға ең қарапайым, лайықты жағдай жасап алмай, тереңдетілген бағдарламаларға миллиардтап қаржы құямыз?

Мен НЗМ-ге қарсы емеспін, мен НЗМ мен қарапайым мектептер арасындағы алшақтыққа қарсымын.

НЗМ-нің нақты пайдасы қандай?

Иә, түлектері үздік университеттерге түседі. Бірақ одан кейін не болады?

Мемлекеттік қызметке барды ма? Адал, тиімді шенеунікке айналды ма?

Бизнеске кірді ме? Қазақстанда жұмыс істеп жүр ме, әлде шетелге кетті ме?

Ғылыммен айналысты ма? Ірі жаңалықтар мен стартаптары бар ма?

Қайда нақты есеп? НЗМ түлектері ел экономикасына қанша пайда әкелді?

Егер триллион теңге салынса: • Сол қаржының қаншасы салық түрінде қайтты?

• Қанша түлек елде қалды, қаншасы кетті?
• Нақты нәтижелер бар ма? (жай «олимпиада» емес, ғылым, бизнес, басқаруға қосқан үлесі)
• Егер бар болса, оны қарапайым мектеп түлектерімен салыстыру қажет. Егер айырмашылық шамалы болса, онда қаржыны қарапайым мектептерге салу керек.

Қорытынды:

НЗМ – бұл мемлекеттік қаржы есебінен құрылған әлеуметтік теңсіздік.

Не өзгерту керек?

Алдымен – барлық мектепке лайықты жағдай жасау (бір ауысым, жөндеу, таза дәретхана).

Кейін – дарындыларға арналған арнайы бағдарламалар, бірақ қаржыландыру айырмашылығы он есе болмауы керек.

Ашықтық – НЗМ түлектерінің елге қандай пайда келтіріп жатқаны туралы ашық есептер керек.

Әйтпесе бұл – тек таңдаулыларға арналған қымбат “ойыншық” болып қалады.

Тағы да қайталап айтамын: мен НЗМ-ге қарсы емеспін, мен олар мен қарапайым мектептер арасындағы әділетсіз алшақтыққа қарсымын.

Жангелді СҮЛЕЙМЕНОВ, заңгер.

Фото көрнекілік үшін.