Қазақстан Республикасында білім саласы қызметкерлеріне, атап айтқанда мұғалімдерге жасалатын жұмыс жағдайы көп жағдайда заман талабына сай емес.
Әсіресе, цифрландыру үдерісімен бірге мұғалімдерге қойылатын талаптар артып жатқанымен, оларға қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету мәселесі өзекті күйінде қалып отыр. Бүгінде мектеп мұғалімдері күнделікті жұмысында электронды күнделік, бағалау жүйесі, оқу материалдарын дайындау, онлайн сабақ өткізу, оқушылар мен ата-аналармен байланыс секілді түрлі міндеттерді атқаруға мәжбүр. Алайда осының барлығы үшін мұғалім өзінің жеке смартфонын, жеке ноутбук немесе планшетін, жеке интернетін пайдаланады. Яғни, мұғалім өз меншігіндегі құрылғыны толықтай кәсіби мақсатта қолданады. Бұл – бірнеше маңызды мәселеге әкеп соғады:
- Жеке және қызметтік өмірдің араласуы
Көп жағдайда ата-аналар мен оқушылар мұғалімге тікелей жеке нөмірі арқылы хабарласады. Бұл мұғалімнің жұмыс уақытынан тыс мезгілде де байланыста болуына мәжбүрлейді. Түскі үзіліс, демалыс күндері, тіпті кешкі уақытта да хабарласу – қалыпты жағдайға айналған. Мұғалімнің жеке кеңістігі мен психологиялық тыныштығы бұзылады.
- Қауіпсіздік және деректердің құпиялығы
Жеке құрылғы арқылы жұмыс істеу – ақпараттық қауіпсіздік талаптарына қайшы келеді. Оқушылардың жеке мәліметтері, бағалар, құжаттар – барлығы жеке телефонда немесе ноутбукта сақталады. Бұл мәліметтердің жоғалуы немесе сыртқа тарауы қауіпін арттырады.
- Шығындар мен техникалық қиындықтар
Мұғалім интернет ақысын өзі төлейді, құрылғысы бұзылса – өз есебінен жөндейді немесе жаңасын сатып алады. Мемлекет тарапынан бұл шығындарға ешқандай өтемақы қарастырылмаған. Жұмыстың көп бөлігі онлайн форматта жүрсе де, жұмыс құралы – мұғалімнің жеке жауапкершілігіне жүктелген. Мәселені шешудің нақты жолдары:
- Қызметтік құрылғымен қамтамасыз ету
Әрбір мұғалімге мектеп тарапынан қызметтік ноутбук, смартфон немесе планшет берілуі тиіс. Бұл құрылғыларда оқу процесіне қажетті арнайы бағдарламалар орнатылып, тек кәсіби мақсатта қолданылуы қажет.
- Қызметтік байланыс жүйесін енгізу
Мұғалімге бөлек қызметтік телефон нөмірін беру – оның жеке өмірін қорғауға, жұмыс пен демалыс арасын нақты шектеуге мүмкіндік береді.
- Қызметтік интернет пен өтемақы
Егер мұғалім жеке құрылғысын пайдаланатын болса, оған интернет ақысы мен құрылғыны күтіп-ұстауға жұмсалатын шығынды өтейтін арнайы өтемақы төленуі қажет.
- Жұмыс уақыты регламентін сақтау
Мұғалімнің жұмыс уақыты нақты белгіленіп, оның тыс мезгілде байланысқа шығуына шектеу қойылуы керек. Бұл мұғалімнің күйіп кету синдромының (burnout) алдын алады. Мұғалім – ұлттың болашағын тәрбиелейтін тұлға. Оның жұмыс істеуіне қолайлы жағдай жасау – мемлекеттің басты міндеттерінің бірі болуы тиіс. Жеке құрылғысын жұмыс үшін пайдалану – мұғалімнің емес, жүйенің кемшілігі. Сондықтан бұл мәселені жүйелі түрде шешу – білім сапасын арттырудың, мұғалім мәртебесін көтерудің нақты жолы. Бұл қашан шешілер екен? Қашан қолға алынады? Жанар САҒЫНБАЙ, белсенді ұстаз. Фото көрнекілік үшін.
